Η ζωγραφική είναι μια μορφή επικοινωνίας, η παλιότερη γλωσσά των εικόνων και η πιο θαυμαστή, αφού γίνεται με το χέρι, με το συναίσθημα και με το νου. Επιλέξαμε και προτιμήσαμε σε αυτό το κείμενο να δώσουμε διάφορες σκέψεις και προτάσεις μαζεμένες και διαμορφωμένες σε κανόνες, που πιστεύουμε ότι θα βοηθήσουν τη προσέγγιση των έργων και των εκθεσιακών χώρων. Για να μπορέσουμε να χαρούμε πραγματικά τα ταξίδια που μας προσφέρουν τα έργα ζωγραφικής, ταξίδια σε άλλους τόπους, σε άλλες εποχές σε άλλους συναισθηματικούς κόσμους των ζωγράφων, χρειάζεται η κατάλληλη προετοιμασία. Όπως γίνεται για κάθε ταξίδι, όπου ένας ξεναγός μας δείχνει και μας βοηθά να καταλάβουμε πράγματα που ίσως προσπερνούσαμε. Βέβαια στην καλλιτεχνική δημιουργία κυριαρχεί το υποκειμενικό, το προσωπικό, ο αυθορμητισμός, πολλές φορές το τυχαίο και φυσικά η έμπνευση, πράγματα που δεν μπαίνουν σε κανόνες και καλούπια. Εν τούτοις επιμένουμε να βλέπουμε τα πράγματα από μια πιο διδακτική γωνία και οι επιχειρούμενες αναλύσεις θα έχουν βασικό στόχο να κάνουν τον αναγνώστη να μάθει και όχι να εντυπωσιαστεί από δυσνόητες εκφράσεις και ακαθόριστους όρους.
Το ωραίο: Η ζωγραφική δεν είναι κατ’ανάγκη ωραία. Η καθημερινή άποψη για το ωραίο δεν ισχύει στην τέχνη. Ένα έργο τέχνης μπορεί να τέρπει το μάτι και τη ψυχή, αλλά δεν αποκλείεται να προκαλεί και αισθήματα απογοήτευσης, θυμού, δυσαρέσκειας, έντασης και προβληματισμού. Μπαίνοντας λοιπόν σε μια έκθεση, να έχουμε υπόψη μας ότι δεν είναι μόνο ένας χώρος αναψυχής, αλλά διαλογισμού και προβληματισμού.
Η ζωγραφική δεν είναι ενιαία: Όπως και στη λογοτεχνία υπάρχουν διάφορα ειδή (ποίηση, πεζογραφία κτλ), έτσι και στη ζωγραφική υπάρχουν διάφορες Σχόλες που τα έργα της κάθε μιας, ξεχωρίζουν από τα έργα της άλλης. Μάλιστα δεν μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους. Δεν είναι δηλαδή σωστό να πούμε ότι η «κραυγή» του «Μούνχ» μας αρέσει περισσότερο από τη «Μόνα Λίζα» του «Ντα Βίντσι», όπως δεν μπορούμε να συγκρίνουμε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα του «Γ. Μαρή» από ένα ποίημα του «Γ. Ρίτσου». Είναι ανόμοια πράγματα με ιδιαίτερα εικαστικά χαρακτηριστικά και οι συγκρίσεις πρέπει να γίνονται μεταξύ πινάκων, ιδίων Σχολών.
Δεν είναι άσχημο ότι δεν καταλαβαίνουμε: Συχνά αντιμετωπίζουμε έργα με νοηματικό περιεχόμενο και υπόβαθρο. Ο σουρεαλισμός, ο ντανταϊσμός, ο συμβολισμός, ακόμη και ο εξπρεσιονισμός και άλλες Σχόλες, απαιτούν μια ειδική προσέγγιση. Έχουν στόχο να περάσουν μηνύματα, περιέχουν πολλές φορές ένα κρυμμένο νόημα που δεν είναι ορατό με την πρώτη ματιά. Η αδυναμία αυτής της προσέγγισης κάνει τον επισκέπτη να προσπερνά στην καλύτερη περίπτωση, ή να απορρίπτει το έργο στη χειρότερη. Πιστεύουμε ότι όλα τα έργα θέλουν την προσοχή μας και λίγα λεπτά από το χρόνο μας. Μπορεί να μην είναι έργα τέχνης, αλλά έχουν τη δική τους εικαστική ομορφιά.
Η ζωγραφική σαν γνωστικό αντικείμενο: Άλλο πράγμα η ζωγραφική σαν δημιουργία και άλλο πράγμα η ζωγραφική σαν γνωστικό αντικείμενο. Το ένα, δεν προϋποθέτει το άλλο. Υπάρχουν πολλοί που ζωγραφίζουν και που δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσουν ένα απλό σουρεαλισμό από ένα π.χ. φωτογραφικό ρεαλισμό, αλλά και κριτικοί τέχνης που δεν έπιασαν ποτέ στη ζωή τους πινέλο. Η γνώση δεν απαιτεί ιδιαίτερο ταλέντο. Με λίγη προσπάθεια όλοι μπορούν να γίνουν περίπου «ειδικοί». Είναι πραγματικά πολύ όμορφο να έχεις την αίσθηση της επικοινωνίας με τον καλλιτέχνη.
Οι εκθέσεις δεν είναι σώου: Οι εκθεσιακοί χώροι είναι καταθετήρια ψυχής, χώροι προβληματισμού αλλά και ηρεμίας. Δεν είναι σάλες διασκέδασης, ούτε παιδικές χαρές. Η αντιμετώπιση τους πρέπει να είναι ανάλογη, ώστε και τα μικρά παιδιά να αναπτύσσουν σωστή συμπεριφορά και κρίση. Από μικρός μαθαίνει κανείς …
Οι τιμές και οι τίτλοι δεν λένε τίποτα: Συνήθως οι τιμές των έργων εκφράζουν την αυτοεκτίμηση του ζωγράφου και πολλές φορές απέχουν από την πραγματική τους αξία. Η εικαστική αξιολόγηση δεν έχει σχέση με τιμοκατάλογους. Θα λέγαμε μάλιστα ότι και οι τίτλοι των έργων και οι τιμές τους είναι κάτι εντελώς προσωπικό και υποκειμενικό.
Η τέχνη δεν έχει όρια.